Tasarruf sahipliği oranı son 3 çeyrek dönemdir benzer seviyededir. Bir önceki dönemde tasarruf sahipliğinde 6 puan artış gözlemlenen 35-44 yaş grubunda tasarruf sahipliği oranında senenin 3. çeyreğinde 8 puanlık bir düşüş söz konusudur (%24 vs %16) . 55 + yaş grubunda ise tasarruf sahipliği bu dönem %12’den %16’ya yükselmiştir.
Yaş grupları ayrı ayrı incelendiğinde, en keskin değişimin 35-44 yaş grubunda olduğu görülüyor. 2.çeyrekte bu yaş grubunda tasarruf sahipliği %20 iken bu çeyrekte %13’e geriliyor.
Yakın gelecekte tasarruf yapmayı planlayanların oranı 2021 2. çeyreğe göre azalarak 2021 1. çeyrek ile benzer oranda gerçekleşmiştir.
Yakın gelecekte tasarruf yapmayı planlayanların arasında önümüzdeki «3 ay içerisinde» tasarruf edeceğini belirtenlerin oranı %14’tür. Bir önceki çeyrekte bu oran %13’tü.
Tasarrufu olmayanların, tasarruf edememe gerekçeleri arasında bir önceki dönemde de olduğu gibi “tasarruf edecek yeterli gelirin olmaması” (%79) ve «borçlar» (%12) en önemli iki gerekçe olarak belirtilmiştir.
«Tasarruf edecek yeterli gelirim olmadığı için» ifadesinin alt gerekçeleri içerisinde, “temel giderlerden kaynaklı gelir yetersizliği” unsurunda geçen döneme kıyasla düşüş gözlenmektedir. (%72 vs %68).
«Gelir yetersizliği» unsuru aynı kalırken, «Gelirin olmaması» unsurunda 2 puanlık (%27 vs %25) bir azalış görülüyor. «Borç» unsurunda ise 2 puan artış mevcuttur. (%12 vs %14).
Tüm gerekçeler gruplandırılarak analiz edildiğinde; son 3 çeyrektir anlamlı bir farklılık görülmemektedir. En önemli gerekçe yine %73 ile yetersiz gelir unsuru olup, ardından %19 ile borç gelmektedir.
Görüşülen kişi dışında hanede tasarrufu olan bireylerin oranı bir önceki dönemle benzer.
2021 yılının üçüncü çeyreğinde çocuksuz bireylerin tasarruf sahipliği bir önceki döneme göre 4 puan artarak %25 olarak gerçekleşmiş ve 2021 1. çeyrekteki orana yaklaşmıştır. Bu dönem çocuklu bireylerin tasarruf sahipliğinde bir düşüş gözlenmiştir.
Tasarrufu olmayan çocuklu bireylerin yakın gelecekte tasarruf yapma niyeti 2021 2. çeyreği ile aynıdır. Tasarrufu olmayan çocuksuz bireylerin tasarruf yapma niyetlerinde ise 6 puanlık keskin bir düşüş olduğu görülüyor (%44 vs 38).
Tasarruf etme planlarında ise
Çocuklu bireylerde tasarruf etmeyi planlayanlar arasında önümüzdeki 3 ay içinde tasarruf etmeyi planlayanların oranı 4 puan artış ile 2021 1. çeyrek dönemine benzer bir seviyey çıkarken (%13)
Çocuksuz ve tasarrufu olmayan, ancak planlayan bireyler arasında gelecek 3 ay içinde tasarruf planlayanların oranında ise 3 puanlık bir düşüş söz konusu (%18 vs %15).
Toplam çocuklu bireylerin çocuklarının yaş grubu dağılımında en yüksek pay 11-18 yaş grubuna ait (%45). Bunu 19-25 yaş (%33) ve 6-10 yaş (%32) takip ediyor.
Tasarruf sahibi olan çocuklu bireylerin çocuklarının yaş grubu dağılımında en yüksek pay 11-18 yaş (%48) yaş grubuna ait.
Tasarrufu olmayan çocuklu bireylerin çocuklarının yaş gruplarının dağılımında ise yine en büyük grubu 11-18 yaş grubu (%45) oluşturuyor.
Toplam çocuklu bireylerin çocuk yaş dağılımında 0-5 yaş grubunda 1 puan artış (%16 vs %17), 26+ yaş grubunda ise 1 puan düşüş (%18 vs %17) tespit edilmiştir.
Tasarruf sahibi olan çocuklu bireylerde çocuk yaş gruplarının dağılımında 19-25 yaş grubunda %17’den %19’a artış söz konusu.
Tasarruf sahibi olmayan çocuklu bireyler arasında oranlar arasında 2021 ikinci çeyreğe kıyasla önemli değişimler tespit edilmemiştir.
2021 üçüncü çeyreğinde düzenli tasarruf yapanların oranı bir önceki dönem ile oldukça yakın seviyededir (%69 vs %70). Düzenli tasarruf yapmayanlar arasında; hem son 3 ay içerisinde tasarruf yapanların hem de tasarruf yapma eğiliminde olanlarının sayısında bir önceki döneme göre artış gözlemlense de 2021. birinci çeyreğine göre hala düşük bir oranda seyrediyor.
Tasarruf yapma gerekçeleri içinde en önemli neden olarak belirtilen «geleceğe yatırım» unsuru bu dönem 6 puan artarak %56’a yükselmiştir. «Çocuklarım için» gerekçesi ise 6 puan düşerek %25’ten %19’a gerilemiştir.
Geleceğe yatırımın alt gerekçeleri içerisinde ilk sırada yer alan “kimseye muhtaç olmamak için” unsuru bir önceki dönemden sadece 1 puan artarak %52 oranında belirtiliyor. İkinci sıradaki “emekliliğimde/yaşlılığımda zor durumda kalmamak” unsuru da bir önceki çeyrek ile benzer oranda belirtilmiştir. (%31 vs %32). Üçüncü sırada ise kariyerimi geliştirmek ve “ev aldım/alacağım” nedenleri belirtiliyor.
2021 2.çeyreğinde okulların da açılması ile “çocuklarımın eğitim masrafları için” yanıtı verenlerin oranında ciddi bir artış gözlenmektedir (%45 vs %53) ama hala birinci çeyrekteki orana çıkmamıştır (%65). Geçen dönem de olduğu gibi, «çocuklarımın geleceğine yatırım» unsuru ilk sırada yer almaktadır ve geçen döneme göre de 2 puan artmıştır (%57 vs %59).
Beklenmedik olaylar için tasarruf yapanların gerekçeleri içinde geçen dönem %45’ten %41’e gerileyen «ani sağlık sorunları» unsuru bu dönem %50’ye yükselmiştir. «Zor zamanlar» için tasarruf yapma davranışı da bu dönem %29’dan %43’e çıkmıştır.
Tasarruf sebebini “beklenmedik durumlara karşı” gerekçesi ile açıklayanlar bireylerin oranı 5 puan artarak tekrar 1. çeyrekteki orana gelmiştir (%38). Bu dönem «çocuklar için» ve «özel tüketim» gerekçeleri bir önceki çeyreğe göre düşüş göstermiş.
“Yastık altı altın ve nakit” tercihi bir önceki döneme kıyasla 5 puan düşerek %16’ya geriliyor. Bu dönem özellikle «vadeli döviz» hesabı tercihinde artış görülüyor.
2021 üçüncü çeyrekte sistem içi altın veya diğer değerli taş ve metal hesabında artış görülse de sistem içi ve dışı altın ve sistem dışı nakit tasarrufunda 4 puanlık bir düşüş var.
Bu dönemde de tasarrufu olmayan genel kitlenin ilk tercihi «yastık altı altın ve nakit» (%29), ikinci sırayı ise 2 puan artış ile «sistem içi altın» (%25 vs %27) alıyor.
Tasarrufu olmayıp yakın gelecekte tasarruf planlayanların tercihlerinde ilk sırayı %29 ile «yastık altı altın ve nakit» ve %25 ile «sistem içi altın» alıyor.
Tasarruf yaptığını söyleyen bireylerin sadece %21’i harcamalarından herhangi bir kısıtlama yapmadan tasarruf edebildiklerini belirtiyorlar. Diğer taraftan %79’u harcamalarını kısarak tasarruf yapabilmektedir.
Tasarruf yapabilmek için kişiler hemen hemen her türlü harcamalarını kıstığını belirtmektedir. Giyim, ayakkabı, elektronik eşya, seyahat, kozmetik ve dışarıda yemek yemek gibi zaruri olmayan kalemler öne çıksa da eğitim, sağlık gibi harcamalarını da kısan bir kesim var.Tasarruf yapmak için harcamalarını kısmayanlar ise kısmak zorunda kalsalar benzer kalemleri kısacağını belirtmiş olsa da dışarıda yemek yemek, kozmetik gibi daha lüks tüketimler ilk sırada belirtiliyor.
Tasarruf yapamayan kişilerin %75’i harcamalarından kısmasına rağmen tasarruf yapamadıklarını belirtmekte. Bu kişiler giyim / ayakkabıdan sağlık harcamalarına kadar her kalemde harcamalarını kısmaya çalışmaktalar. Ancak giyim / ayakkabı, aksesuar, seyahat ve tatil harcamaları, dışarıda yemek yemek ya da sipariş etmek, kozmetik ve elektronik eşya harcamaları daha öncelikle kısıtlanıyor.
Market, sağlık ve eğitim harcamaları kişilerin kısıtlama yapamayacağı zorunlu harcamalar olarak öne çıkıyor.
Kişilerin eline asgari ücret kadar bir ek para geçtiği durumda %29’u paranın tamamını ya da büyük bir kısmını harcayacağını belirtmektedir. Diğer taraftan bireylerin %71’i tasarruf yapma eğilimindedir. Bu para ile harcama yapacağını söyleyen kişilerin %38’i borçlarını ödemek için bu parayı kullanacağını belirtmektedir.
Nakit ödeme toplum tarafından en çok tercih edilen ödeme yöntemi olarak öne çıkmaktadır. Nakit ödemeyi %34 ile kredi kartı ile ödeme takip ediyor. Kredi kartı ile ödeme yapanların %23’ü her zaman ya da çoğunlukla taksitli alışveriş yaparken, %49’u nadiren ya da hiçbir şekilde taksitli alışveriş yapmadığını söylemektedir.
Nakit ödeme toplum tarafından en çok tercih edilen ödeme yöntemi olarak öne çıkmakta. Nakit ödemeyi %34 ile kredi kartı ile ödeme takip ediyor. Kredi kartı ile ödeme yapanların %23’ü her zaman ya da çoğunlukla taksitli alışveriş yaparken, %49’u nadiren ya da hiçbir şekilde taksitli alışveriş yapmadığını söylemekte.
Önceki dönemde olduğu gibi, toplumun çoğu kullandıkları şeylerin kendilerine ait olmasını istiyor (%89 vs %89) ve geleceği planlamayı önemsiyor (%85 vs %86). Hala satın almak istediği birçok şey olduğunu belirtenler geçen dönem ile benzer seviyede (%70 vs %71). Üyelik sistemi gerektiren platformlar üzerinden film, müzik, kitap kaynaklarına erişenlerin oranı 2020 son çeyreğe göre 2 puan artış ile %42 seviyesinde. Öte yandan, araç kiralama sistemi kullananlar (%14 vs %14), kiralık oda-ev-yazlık ile konaklama ihtiyaçlarını giderenler (%18 vs %17), satın almak yerine üyelik sistemi ile ürün kullananlar (%19 vs %21) toplumda azınlığı oluşturuyor.
Katılımcıların yaklaşık olarak yarısı (%54) pandemi sonrasında tasarruf edeceğini ifade etmiştir. Emlak / gayri menkul %19 ile diğer tasarruf araçları içerisinde en fazla tercih edilecek tasarruf / yatırım aracı olarak değerlendirilmektedir.
Yaklaşık olarak her 10 katılımcıdan 4’ü pandemi döneminde tasarruflarından harcama yapmıştır; tasarruflardan yapılan harcamalar arasında en önemli masraf kalemi ev ihtiyaçları (%38) ve özel ihtiyaçlardır (%28).
Son 1 yılda hiçbir bankacılık hizmeti kullanmadığını belirtenler %21’lik bir kesimdir. Geçtiğimiz yıl içerisinde bankacılık hizmeti kullanan görüşmecilerin çoğu (%62) mobil bankacılık veya internet bankacılığı kullanmıştır.
Son 3 ayda en fazla yapılan online işlem «kredi / kredi kartı borcu» ve «fatura ödeme» işlemleridir. Her bir işlem tipini ilk defa pandemi döneminde online olarak gerçekleştirenlerin oranı %19 ile %27 arasında değişmektedir. Her üç kişiden biri (%34) en az bir işlem tipini ilk defa pandemi döneminde internet bankacılığı veya mobil bankacılık kullanarak yapmıştır.
%64’lük bir kesim internet veya mobil bankacılık üzerinden işlem yaparken kendisini rahat hissetse de çoğunluk (%66) bankacılık işlemlerinde şube çalışanları ile yüzyüze görüşmenin gerekli olduğunu düşünmektedir. İnternet ve mobil bankacılık ile gelir / gider yönetiminin kolaylaştığını düşünenlerin oranı %70 seviyesindedir; tasarruflarını yalnızca dijital kaynaklar üzerinden yönetmeyi tercih edenler ise daha sınırlı bir kitledir (%40). Her 3 görüşmeciden 1’inin pandemi döneminde eskiye göre finansal danışmanlık ihtiyacı artmıştır.
Dijital asistandan danışmanlık hizmeti alma konusunda genel anlamda olumsuz bir yaklaşım olduğu ve gerçek müşteri temsilcilerinin tercih edildiği görülmektedir. Toplumun yarısından fazlası (%56) «sadece gerçek müşteri temsilcisinden danışmanlık almayı» tercih etmektedir.
0-17 yaş arası çocuğu olan bireylerin yarıya yakını çocuğuna gerektiğinde / ihtiyaç halinde harçlık vermektedir. Düzenli harçlık verenlerin oranı %8 olup, bu grubun %40’ı haftalık, %40’ı ise günlük olarak düzenli harçlık vermektedir. Harcamalar ise yeme-içme üzerinde yoğunlaşmıştır.
0-17 yaş arası çocuğu olanların %38’i «Çocuğum okulda veya dışarıdayken acil nakit ihtiyacı olsa o anda bu parayı kendisine ulaştırmakta zorlanırım» durumunun kendisi için geçerli olduğunu söylemektedir.
Ebeveynlerin %58’inin çocuğu harçlık biriktirmektedir. Birikim yapan her bir çocuk özelinde sonuçlara bakıldığında, giyim-aksesuar almak için ve oyuncak almak için birikm yapmak öne çıkmaktadır. Ve büyük çoğunluk nakit olarak birikim yapmaktadır.
Para biriktirmeyen her bir çocuk bazında sonuçlar derlendiğinde, %41’inin biriktirmek için daha küçük olduğu bilgisi elde edilmiştir. Yaş bariyeri olmayan çocuklarda ise ebeveynlerin ihtiyaçlarını karşılayabilecek kadar harçlık verdiği görülmektedir (%28).
Çocukları için birikim yapanların %25’i bu birikimi çocuğu için ayrı tutulan bir hesapla/yöntemle yapmaktadır.
Tasarruf sahipliği oranı 2021 yılının üçüncü çeyreğinde bir önceki dönem ile benzer seviyede olup %17,9 değerindedir.
Tasarruf sahiplerinin yaş dağılımı incelendiğinde 35-44 yaş grubunda 8 puanlık (%24 vs %16) düşüş söz konusu. Buna karşın en belirgin artış ise 55 yaş üstünde görülüyor (%12 vs %16).
Yakın gelecekte tasarruf yapmayı planlayanların oranı bir önceki döneme göre yaklaşık 2 puan azalmıştır (%39,6 vs %37,7). Bu kitle içinde «gelecek 3 ay içerisinde» tasarruf yapacağını belirtenlerin oranı %14’tür.
Çocuksuz ve çocuklu bireylerin tasarruf sahipliği oranları arasındaki fark 2021 üçüncü çeyrek dönemde artmış ve 12 olmuştur (%25 vs %13). Çocuklu bireylerdeki tasarruf sahipliği 3 puan azalmış (%16 vs %13) çocuksuz bireylerde ise 4 puan yükselmiştir (%21 vs %25).
Tasarruf sahibi olanlar içerisinde düzenli tasarruf yapanların oranı benzer kalmıştır (%69 vs. %70). Gelecek 3 ay içinde tasarruf yapmayı düşünenlerin oranında ise %41’den %47’ye önemli bir yükseliş görülmüştür.
Tasarruf yapma gerekçeleri arasında «geleceğe yatırım» unsuru liderliğini yine sürdürüyor (%56). Diğer unsurlar arasında en dikkat çekici değişim «çocuklarım için” unsurundaki 6 puanlık azalış (%25 vs %19) olmuştur.
Geleceğe yatırımın alt gerekçeleri içerisinde ilk sırada yer alan “kimseye muhtaç olmamak için” unsuru hemen hemen aynı seviyede kalmıştır (%51 vs %52). İkinci sıradaki “emekliliğimde/yaşlılığımda zor durumda kalmamak” unsuru ise bir önceki çeyreğe göre çok benzerdir (%31 vs %32).
“Beklenmedik durumlara karşı” tasarruf yapanlar içinde “ani sağlık sorunları için” unsurunda %41’den %50’ye yükseliş yaşanmıştır.
“Çocukları için tasarruf yapanların” alt gerekçeleri arasında “çocuklarımın geleceğine yatırım” unsuru 2 puanlık artışla ilk sırada yer almaktadır (%57 vs %59). 2021 ikinci çeyreğe kıyasla “çocuklarımın eğitim masrafları için” yanıtı verenlerde önemli bir artış görülmektedir (%45 vs %53).
Tasarrufu olanların tasarruf araçları tercihleri arasında üçüncü çeyrekte “döviz vadeli hesap” tercihinde bir önceki döneme kıyasla yükseliş görülmektedir.
Genel olarak tasarrufu olmayan bireylerin, şayet tasarrufu olsaydı tercih edecekleri araçların başını yine “yastık altı altın ve nakit” çekiyor (%29). Bunu, %27’lik oranla “sistem içi altın” takip ediyor.
*Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır. Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.”